Miễn thuế TNCN theo nguồn gốc: Còn nhiều băn khoăn
cập nhật: Thứ năm, 06/08/2009

Chính phủ đã đồng ý để Bộ Tài chính miễn thuế thu nhập cá nhân (TNCN) theo nguồn gốc chi trả và bộ này đang soạn thảo hướng dẫn thực hiện. Tuy nhiên, đang có băn khoăn là nhiều khoản thu nhập lẽ ra được miễn nay lại không.

Đó là các khoản thu nhập lương, thưởng của năm 2008 được chi trả trong tháng 1 và 2-2009.

Trả lại rồi có truy thu?

Theo một cán bộ thuế, khái niệm “nguồn gốc” là không rõ ràng. Cơ quan chi trả có rất nhiều cách để chứng minh thu nhập được chi trả có nguồn gốc từ sáu tháng đầu năm, bất kể được chi trả trong thời gian nào, thậm chí nhiều năm sau.

Chưa kể việc thực hiện miễn thuế có thể sẽ kéo dài ra nhiều năm, khi đó sẽ mất đi ý nghĩa miễn thuế để kích cầu. Ví dụ vào cuối năm 2010, cá nhân được nhận khoản thu nhập được xác định có nguồn gốc của sáu tháng đầu năm 2009 và được miễn thuế.
Theo phương án miễn thuế TNCN theo nguồn gốc, chỉ những khoản thu nhập có nguồn gốc của sáu tháng đầu năm 2009 mới được miễn thuế. Theo một số chuyên gia thuế, điều này sẽ dẫn đến số tiền thuế đã giãn chênh với số tiền thuế được miễn.

Trước đây, khi có chủ trương giãn thuế TNCN, Bộ Tài chính đã ban hành thông tư 27 quy định các khoản thu nhập từ tiền lương, tiền công, kinh doanh...phát sinh từ 1-1-2009 được giãn thuế. Trên cơ sở này, cơ quan chi trả đã giãn thuế đối với các khoản thu nhập được chi trả trong thời gian từ tháng 1 đến tháng 6-2009, kể cả trả lại tiền thuế đã tạm thu của cá nhân trong tháng 1 và 2-2009 vì ở thời điểm này Bộ Tài chính chưa có hướng dẫn về giãn thuế TNCN.

Trong các khoản thuế tạm thu được trả lại có nhiều khoản được khấu trừ từ thu nhập là lương, thưởng của năm 2008, đặc biệt là thưởng tết. Việc khấu trừ này là bình thường vì nguyên tắc của Luật thuế TNCN là tính thuế theo thời điểm chi trả. Có nghĩa là lương, thưởng của năm 2008 nhưng trả vào năm 2009 thì tính thuế theo năm 2009.

Thế nhưng, nay với phương án miễn thuế TNCN theo nguồn gốc thì khoản thu nhập lương, thưởng của năm 2008 được chi trả trong năm 2009 không thuộc diện miễn thuế do không thuộc lương, thưởng của tháng 1 đến 6-2009 là thời gian được miễn thuế.

Như vậy, không loại trừ khả năng tới đây người nộp thuế vẫn phải nộp thuế TNCN cho số lương, thưởng của năm 2008 đã nhận trong năm 2009. Trường hợp này xảy ra cũng sẽ dẫn đến tình trạng số thuế đã được giãn trong sáu tháng đầu năm khác với số thuế được miễn. Số khác biệt đó tối thiểu ngang với số thuế TNCN trên lương, thưởng của năm 2008 mà các cơ quan chi trả đã trả lại cho người nộp thuế sau khi có chủ trương giãn thuế TNCN.

Được giãn nhưng không được miễn?

Thế nhưng, trên cơ sở phân tích các văn bản hướng dẫn của Bộ Tài chính, nghị quyết của Quốc hội về miễn thuế, các chuyên gia cũng chưa rõ Bộ Tài chính sẽ giải quyết vấn đề như thế nào khi các văn bản của nơi này không thống nhất.

Trước đây, Bộ Tài chính đã có văn bản hướng dẫn về thuế TNCN, trong đó quy định các khoản thu nhập có nguồn gốc phát sinh từ năm 2008 trở về trước nhưng chi trả trong năm 2009 thì phải quyết toán theo pháp lệnh thuế TNCN. Sau đó, Bộ Tài chính lại có văn bản 1845 hướng dẫn lại, trong đó công nhận các khoản thu nhập thuộc năm 2008 được chi trả vào năm 2009 thì được tính theo Luật thuế TNCN và cũng được giãn thuế.

Đây cũng là cơ sở để các đơn vị chi trả trả lại tiền thuế TNCN đã tạm thu của cá nhân trong các tháng đầu năm 2009 theo chủ trương giãn thuế TNCN. Và theo tinh thần của nghị quyết của Quốc hội thì miễn toàn bộ số thuế TNCN từ tháng 1 đến tháng 6-2009 đã giãn nộp. Nay khoản này dù được giãn nhưng lại có nguy cơ không được miễn, nếu thực hiện miễn thuế theo nguồn gốc.

Trước lo ngại về những rắc rối trên, nhiều chuyên gia thuế kiến nghị Bộ Tài chính khi xây dựng hướng dẫn thực hiện miễn thuế cần phải lường hết các tình huống này để giải quyết cho hợp tình thấu lý.

Tuổi Trẻ cũng đã nhận được một số ý kiến của bạn đọc băn khoăn về việc miễn thuế TNCN theo nguồn gốc.

* Việc miễn thuế TNCN theo nguồn gốc sẽ tránh được lạm dụng để né thuế. Tuy nhiên, lại chưa hợp lý với chủ trương kích cầu của Chính phủ vì lương, thưởng của tháng 12-2008 nhưng được chi trả vào tháng 1-2009 thì không được miễn thuế. Trong khi ở thời điểm này, việc giảm thuế đã góp phần kích cầu, vì thế nên miễn giảm.

nvp111111@...

* Việc miễn thuế TNCN theo nguồn gốc rất phức tạp, dưới đây là một vài ví dụ.

- Tiền thưởng tết (lương tháng 13) được trả vào tháng 1-2009 được miễn thuế, nếu tính thuế thì theo pháp lệnh thuế TNCN hay Luật thuế TNCN? Gọi là thưởng 2008 thì đó là thu nhập của năm 2008 cũng được, và khi đó phải tính thuế theo luật của năm 2008. Mà nói đó là thưởng tết thì đó là thu nhập của tháng 1-2009, khi đó sẽ phải được miễn thuế cũng không sai.

- Một người nghỉ việc trong tháng 6, công ty trả hai tháng lương 6 và 7 cộng với trợ cấp thôi việc (theo luật và theo thỏa thuận của công ty) trong tháng 6. Vậy tính thuế như thế nào? Ai là người xác định nguồn gốc thu nhập: công ty, người lao động hay cơ quan thuế? Công ty sẽ nói không chịu trách nhiệm vì người lao động nghỉ rồi. Người lao động không thể nhớ nguồn gốc mà chỉ biết thời điểm. Cơ quan thuế sẽ nói người có thu nhập tự khai tự chịu trách nhiệm. Sẽ có hàng loạt câu hỏi, tình huống và tranh luận trên quyết định, nghị định, hướng dẫn. Sẽ có nhiều người phải mất thời gian cho chuyện xác định nguồn gốc thu nhập để được miễn thuế.

Hoàng Tùng (vhtung@...)

* Nguyên tắc của Luật thuế TNCN là thu theo thời điểm, bất kể đó là lương của tháng nào nhưng cứ phát sinh thu nhập là tính thuế. Nguyên tắc này dễ làm, đơn giản. Đúng ra khi miễn thuế cũng nên theo nguyên tắc này. Nay miễn thuế theo nguồn gốc sẽ rắc rối và mất nhiều thời gian hơn, phải phân loại cái nào là thu nhập của các tháng từ 1-6 để miễn thuế, cái nào không phải thì vẫn thu...

sontungthanh@...
Nguồn: A.HỒNG - TUỔI TRẺ